W sobotę 23.XI.2024 r. odbyła się prelekcja wygłoszona przez słuchaczkę Świętokrzyskiego Uniwersytetu III Wieku i bywalczynię Klubu nad Silnicą Marię Bała. Zamieszczany notatkę Pani Marii Bała.
Temat prelekcji ,,Madera –wyspa wiecznej wiosny”, Prelekcja ta miała przybliżyć słuchaczom to bardzo ciekawe miejsce.
Na wstępie przypomniałam, że Madera –niewielka wyspa na Oceanie Atlantyckim, znajdująca się w odległości 1000 km od Lizbony i 685 km od wybrzeży Afryki należy do Portugalii.
Uzasadnieniem dla nazywania jej krainą wiecznej wiosny jest specyficzne położenie wyspy i ukształtowanie terenu, wpływ stałych, ciepłych wiatrów wiejących w strefie międzyzwrotnikowej (pasatów)oraz rosnących na wyspie lasów wawrzynowych na jej klimat i roślinność.
Opowiedziałam o istniejącym na wyspie od XVI wieku specyficznym systemie nawadniającym czyli o lewadach.
Ilustrują prelekcję zdjęcia roślinności wyspy: wspaniałe rośliny ozdobne, kwitnące drzewach i różnorodne kwiaty, egzotyczne owoce takich jak owoce monstery, pitaji czyli smoczego owocu(inaczej gruszka truskawkowa), aronii, marakui, pomidora drzewiastego. Oczywiście sporo uwagi poświęciłam także głównym roślinom uprawnym na wyspie.
Główną rośliną uprawną wyspy jest trzcina cukrowa. Zaczęto ją uprawiać na wyspie niedługo po jej odkryciu i przetwarzać w tzw. młynach cukrowych.
Poza tym uprawiana jest na Maderze winorośl. Słynne jest winie Madera, ma ono proces maderyzacji specyficzny przy produkcji tego trunku. Tradycyjny festiwal wina obchodzony jest w sierpniu w jednej z miejscowości na wyspie.
Inną rośliną uprawianą z wielkimi sukcesami na wyspie są banany. Mają tam doskonałe warunki do wegetacji i rodzą się w tych samych gniazdach ( bo tak nazywa się ta część rośliny gdzie wyrasta kwiat a potem kiść owoców) 3 albo 4 razy w roku.
Gatunki inwazyjne roślin przywiezione na wyspę (np. żarnowiec) zagrażają roślinom endemicznym wyspy.
Przy okazji opowieści o roślinach i uprawach wspomniałam o ciekawych potrawach jedzonych na Maderze-o rybie espada podawanej ze smażonym bananem i sosem z marakui, o cieście Bolo del Mel i o słynnym drinku maderskim pod nazwą poncha.
Opowiadając o stolicy Madery Funchal wspomniałam o katedrze w stylu manuelińskim, znajdującym się przed katedrą pomniku Jana Pawła II, który był na Maderze a także o wjeździe kolejką na Wzgórze Monte.
Zwiedzenie znajdujących się na Wzgórzu Ogrodów Tropikalnych z egzotycznymi roślinami z całego świata, egzotycznymi ptakami, rybami a także znajdujące się tam muzeum współczesnej rzeźby afrykańskiej, ogromne zbiory płytek azulejos (drugie po zbiorach w Lizbonie ) jest niezapomnianym przeżyciem.
Opowiadając o wzgórzu Monte wspomniałam o Kościele Igreja de Nossa Senhora do Monte i przedstawiłam sylwetkę i życiorys ostatniego Cesarza Monarchii Austro-Węgierskiej Karola I Habsburga, beatyfikowanego w Watykanie w 2004 r a tam właśnie pochowanego. Jest możliwość zjazdu ze wzgórza Monte specjalnym drewnianymi saniami –toboganami.
Mówiąc o Funchal nie sposób było nie wspomnieć o znajdującym się w centrum miasta popiersiu Marszałka Piłsudskiego, który przebywał na wypoczynku na Maderze w okresie XII.1930 – III.1931 r. Przestawiłam słuchaczom informacje związane z tym epizodem w życiu Marszałka.
Znana jest na Maderze legenda o życiu na tej wyspie króla polskiego Władysława III Warneńczyka, który rzekomo wcale nie zginął pod Warną a po różnych zakrętach życiowych dotarł na Maderę, gdzie się osiedlił w posiadłości Madalena do Mar nadanej mu przez króla Portugalii Alfonsa i żył przez 20 lat jako Henryk Alemao (Niemiec). W miasteczku Madalena do Mar, gdzie w miejscowym kościele wspomniany człowiek, prawdziwa postać historyczna, jest pochowany. Rzekomo płynął do Polski i zginął w katastrofie morskiej koło klifu Cabo do Giro.
Inne znane, warte zobaczenia miejsca na Maderze takie jak Dolina Zakonnic, miasteczko Camara do Lobos, miasteczko Santana z uroczymi zabytkowymi domkami, które kiedyś były domami mieszkalnym mieszkańców Madery także były przedmiotem prelekcji.
Opowiedziałam także, obrazując opowieść stosownymi slajdami o Półwyspie Św. Wawrzyńca –miejscu na wędrówki i przejażdżki szybkimi łodziami po oceanie. Prawie cały półwysep i otaczający go ocean to rezerwat przyrody.
Słynny piłkarz Cristiano Ronaldo, który urodził się na Maderze i jest dumą mieszkańców Madery, ma w Funchal pomnik .
Kończąc prelekcję wspomniałam o zagrożeniach dla tej cudownej wyspy –ociepleniu, skutkującym zmianami klimatycznymi, które w tym roku spowodowały niespotykane dotychczas na Maderze ulewne deszcze, powodzie i oberwania skał oraz trudne do ugaszenia, trwające kilka tygodni pożary .
Maria Bała
Zdjęcia: Weronika Czerw
