Polki – laureatki nagrody Nobla

9 listopada 2019 r. opowieść Barbary Olszowy -“Polki-laureatki nagrody Nobla”

Ciekawe spotkanie na powyższy temat wzbogaciły  koleżanki z Zespołu Teatralnych Przyjaciół recytując wiersze – Małgorzata Pawlak , Lidia Dębska, Teresa Homik . Program uświetniły wstawki muzyki Chopina i jazzmana Tomasza Stańki.

Barbara rozpoczęła od zapoznania słuchaczy czym jest nagroda Nobla. Nobel był wynalazcą dynamitu, który w zamyśle miał służyć ludzkości  ułatwiając drążenie tuneli, konstrukcji budowlanych itp. Niestety użyto go w czasie I Wojny Światowej w celach militarnych i ginęli  z tego powodu ludzie. By oczyścić swe sumienie  Nobel ustanowił nagrody  swego imienia w 1895 r. następnie po 4 latach postała Fundacja nagrody w 1900r. Nagrody są przyznawane  w 5 dziedzinach nauki : fizyce, chemii, fizjologii lub medycynie, literaturze oraz nagroda pokoju. Są to najbardziej prestiżowe wyróżnienia w świecie. Laureaci otrzymują: złoty medal, dyplom honorowy i nagrodę finansową. Uroczyste wręczenie tych gratyfikacji odbywa się w obecności króla Szwecji w Sztokholmie.

Tyle w zakresie wiedzy o nagrodzie Nobla. Wracając do tematu, Polska ma zaszczyt mieć trzy laureatki tej prestiżowej nagrody Nobla są nimi Maria Skłodowska- Curie, Wisława Szymborska, Olga Tokarczuk, oprócz kobiet nagrody przyznano  trzem Polakom.

Po tym wstępie wypowiedzianym przez Basię Olszowy zabrzmiała muzyka  IV sonata Fryderyka Chopina walc wiosenny i zrobiło się przyjemnie i nastrojowo. Następnie Basia opowiedziała o Marii Skłodowskiej – Curie, której rocznicę urodzin obchodziliśmy 7 listopada. Jest jedyną dwukrotnie nagrodzoną osobą nagrodą Nobla.

Maria Skłodowska – Curie. Urodziła się w Warszawie  w 1867 r.( Królestwo Polskie w Imperium Rosyjskim) w rodzinie nauczycieli. Po ukończeniu szkól w Polsce podjęła studia we Francji na Sorbonie i jako pierwsza kobieta uzyskała dyplom tej uczelni. Została żoną  Piotra Curie kolegi ze studiów i urodziła dwie córki. Z mężem pracowała nad  odkryciami z fizyki zjawisk promieniotwórczości. Gdy owdowiała nadal pracowała w tej dziedzinie, ale jako chemiczka. Przyznane jej nagrody Nobla: to wraz z mężem w 1903 r. i następnie samodzielnie odkryła i opracowała pierwiastki radu i polonu i zdobyła nagrodę Nobla w 1911 r. Po wybuchu I Wojny Światowej była pierwszą kobietą kierowcą samochodów przewożących aparaty do prześwietleń rannych w wojnie. Również do Polski przywiozła  do powstałego Instytutu Radowego – cząstkę radu dla rodaków, by leczyć choroby nowotworowe. Zmarła z powodu choroby popromiennej, białaczki 4 lipca 1934r. Pochowana wraz z mężem Piotrem w Panteonie zasłużonych w Paryżu.

 Przerywnik muzyczny IX symfonia Chopina.

Z Instytutu Radowego utworzonego przez Francję w Paryżu z inicjatywy Marii Skłodowskiej-Curie jeszcze czworo naukowców otrzymało nagrodę Nobla, w tym jej córka Irena i zięć Frederic Joliot-Curie.

Wisława Szymborska otrzymała nagrodę Nobla w dziedzinie literatury – poezja za rok 1996. Laureatka urodziła się 2 lipca 1923 r. w Bninie koło Kórnika w Wielkopolsce, rodzice to ojciec Wincenty Szymborski zarządca dóbr zakopiańskich hr. Władysława Zamojskiego, matka Anna Maria Rottermund. Mieszkała z rodzicami w Toruniu,  ale od 1945 r. zamieszkała w Krakowie. Trochę studiowała polonistykę i socjologię. Zajęła się zarobkowaniem i debiutowała  wierszem „Szukam słowa” w 1945r. Pracowała jako krytyk i redagowała w Życiu literackim w Krakowie „Lektury nad obowiązkowe” od 1953r. Była żoną poety Adama Włodka do 1954 r. Potem związała się na długie lata z Kornelem Filipowiczem w luźnym związku, aż do jego śmierci. Była felietonistką , poetką tłumaczką wierszy z jęz. francuskiego. Po  śmierci Kornela Filipowicza napisała piękny wiersz „Kot w pustym mieszkaniu”, którego treść przedstawiła Teresa Homik, wiersz „Obmyślam świat” recytowała Małgosia Pawlak, Lidka Dębska „Milczenie roślin” i zabrzmiała muzyczka jazzowa ulubionego, przez poetkę trębacza Tomasza Stańki. Po tym przerywniku wróciły wiersze” Odzież”  o szaliku o przedłużonej egzystencji w recytacji Lidki, wspomnienie o sąsiedzie Teresy, który zginął na przystanku zrujnowanym przez brawurę kierowcy sportowego pojazdu, „ Wszelki wypadek” i „Męskie gospodarstwo”, Małgosia „Obmyślam świat”, Basia  „Terrorysta on patrzy” przejmująco powiedziała .Poetka  w 1988 r.  zakładała Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, od 1995r. była członkiem PAU w Krakowie i uhonorowana obywatelstwem  tego miasta. I nadszedł ten dzień gdy doceniono jej poezję ironiczną i wręczono nagrodę Nobla 7 grudnia 1996 r. Wygłosiła na ceremonii odczyt skromna i elegancka pt .Poeci są wybrańcami losu. Cieszyła się tą nagroda parę lat tworząc wiele nowatorskich form intelektualnie przemyślanych rozrywek umysłowych i zgasła 1 lutego 2012r. pozostawiając wiersz Nagrobek” wieczny odpoczynek raczyła dać jej ziemia” i „trup” nie należał do żadnej z literackich grup.  W 2011 r. otrzymała  Order „ Orła Białego” z rąk prezydenta Komorowskiego. 

Olga Tokarczuk   trzecia  Noblistka  z Polski    nagrodę otrzymała w tym roku , za rok 2018.Jest noblistką w dziedzinie literatury. Otrzyma złoty medal, dyplom i 9 mln. szwedzkich koron. W ub roku otrzymała Olga nagrodę brytyjską International Man Brooker Prize za rok 2018 ,co wskazywało na pewną nominację do nagrody Nobla, jak sugerowała brytyjska tłumaczka książek Olgi Tokarczuk, co się spełniło. Laureatka urodziła się 29 01 1962 r. w Sulechowie woj. Zielona Góra jako Nawoja Olga i ma korzenie w naszej okolicy k. Staszowa w Zagrodach. Jest osoba młodą jej twórczość jest bogata : poezja, eseistyka, autorka scenariuszy,  ceniona przez krytyków i czytelników lubiących wątki psychologiczne i historyczne , stara się przybliżać poznanie ludziom ich najbliższych okolic , zwyczajów, poznać charaktery sąsiadów, źródła niechęci do siebie sąsiadów i praca nad zbliżeniem do siebie ludzi. Młodzież z Krakowa na wiadomość o Jej nagrodzie zasadziła las ze szczęścia, by Ją uhonorować. Inna krytyczka brytyjska Sian Cain napisała o  Oldze ,że” jako intelektualistka, feministka i wegetarianka Tokarczuk uwiera konserwatywne krańce Polski” Książki Tokarczuk zostały już przetłumaczone na 29 języków świata i wydano  je 105 razy. W Polsce jej popularność jeszcze rośnie. Jest bardzo płodna o czym państwo się przekonacie, gdy podam ile jest wydań jej książek, sztuk teatralnych , scenariuszy filmowych. Książki i rok wydania: Miasta w lustrach /1989/, Lalka i perła /2000/, Gra na wielu bębenkach/2001, Żurek/2003/, Dom dzienny dom nocny/, Podróż ludzi Księgi  /1993/, EE(Erna Eltsner)/1995/, Prawiek i inne czasy/1996/, Anna In w grobowcach świata, Prowadź swój pług przez kości umarłych/2009/, Bieguni/2007/, Eseje Moment niedźwiedzia/2012/, Księgi Jakubowe/2006/, Aria Diva /2007/, Zniknięcie/2011/, Zgubiopna dusza/2017/, Zenon/2016/ , Pokot film/2017/ srebrny Niedźwiedź w Berlinie , reż. Agnieszka Holland. Opowiadania bizarne/2018/. Spory materiał do poznania i jego treść nie zawsze łatwa. Pisze dla teatrów dramatycznych w kraju oraz dla Teatru Polskiego Radi .

Co mogłam w dużym skrócie napisać – zrobiłam, z radości, że w świecie ceniona jest nasza kultura i nagradzana.

Halina Główkowska, zdjęcia ze spotkania wykonał Ryszard Misiorek.

Dodaj komentarz